Kobane, ιούνιος 2018. Το σχολείο και το οικοτροφείο για τα ορφανά «Το ουράνιο τόξο του Alan», που χρηματοδοτήθηκε από τη νομαρχία τουTrento στο πλαίσιο ενός σχεδίου των Εκπαιδευτικών Χωρίς Σύνορα και του Γραφείου πληροφοριών του Κουρδιστάν στην Ιταλία (UIKI).
του Tommaso Baldo *
«Όταν ήρθαμε εδώ, ένα μήνα μετά την απελευθέρωση, όλα ήταν κατεστραμμένα », μου λέει η Patrizia Fiocchetti ενώ το φορτηγάκι επάνω στο οποίο ταξιδεύουμε εισέρχεται στην Kobane. «Υπήρχαν αυτοκίνητα που είχαν εκτοξευτεί από τις εκρήξεις στον τρίτο ή τέταρτο όροφο των κτηρίων. Αλλά οι άνθρωποι είχαν ήδη αρχίσει να επιστρέφουν και να ανοικοδομούν. Θυμάμαι έναν άνθρωπο, τον ιδιοκτήτη ενός εντελώς κατεστραμμένου καταστήματος που πουλούσε εργαλεία και σιδηρικά ο οποίος μαζί με τα δύο μικρά παιδιά του έψαχνε μέσα από τα χαλάσματα του μαγαζιού του για να συλλέξει τις βίδες, τα καρφιά και τα μπουλόνια που βρίσκονταν διάσπαρτα.»
Οι κάτοικοι αυτής της μικρής πόλης των 40 χιλιάδων ανθρώπων επέστρεψαν μόλις τέλειωσε η μάχη, περνώντας μαζικά τα κοντινά τουρκικά σύνορα και ξεκινώντας το έργο για να ξαναφτιάξουν την πόλη τους. Μπορούσαν να στηριχθούν μόνο στη βοήθεια που τους παρείχαν οι διοικήσεις που στηρίζονταν από το δημοκρατικό κόμμα των λαών (HDP) στο βόρειο Κουρδιστάν, δηλαδή στη γειτονική Τουρκία. Από τότε που ο Ερντογάν έθεσε αυτές τις διοικήσεις υπό επιτροπεία και συνέλαβε τους συν-δημάρχους των και αυτή η υποστήριξη ήρθε να εκλείψει.
Η Patrizia και η Carla Centioni διέσχισαν κρυφά τα σύνορα της Τουρκίας για να έρθουν εδώ τον φεβρουάριο του 2015. Την εποχή εκείνη το 48% των κτιρίων της Kobane ήταν κατεστραμμένα ολοσχερώς. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται στην Αναφορά για την τρέχουσα κατάσταση στην Kobane, «Report sulla situazione attuale a Kobane», που διαδόθηκε το μάρτιο του 2017 από το Γραφείο Πληροφοριών του Κουρδιστάν στην Ιταλία, μετά το διώξιμο του Isis από την πόλη από τις 4.284 κατοικίες δεν υπήρχαν παρά μόνο σωροί από ερείπια, άλλες 5.864 υπέστησαν ζημιά σοβαρή, λιγότερο ή περισσότερο, και μόνο 630 δεν είχαν υποστεί καμία ζημιά. Μεταξύ των εργαστηρίων και των καταστημάτων αυτά που καταστράφηκαν ολοσχερώς ήταν 1.604, 2.182 εκείνα που υπέστησαν βλάβη και 1.882 ανέπαφα.
Τώρα αντιθέτως αυτή που βλέπουμε χάρη στο φως των λαμπών που φωτίζουν τους δρόμους που τυλίγονται στη νύχτα είναι μια πόλη σχεδόν ανακατασκευασμένη, μέχρι και χαριτωμένη και καθαρότερη από άλλες που βρήκαμε στον μακρύ δρόμο, σχεδόν πεντακόσια χιλιόμετρα, που μας έφερε από τα ιρακινά σύνορα εδώ.
Συμμετέχω σε μια αντιπροσωπεία της ένωσης Καθηγητές Χωρίς Σύνορα που είναι υπεύθυνη για την τεκμηρίωση της κατασκευής ενός οικοτροφείου με χώρους διδασκαλίας un convitto con spazi didattici που θα φιλοξενήσei τα ορφανά της Kobane, »To oυράνιο τόξο του Alan», που χρηματοδοτήθηκε από την Αυτόνομη Νομαρχία του Trento. Η Carla και η Patrizia είναι εδώ για να εγκαινιάσουν την Ακαδημία των γυναικών Accademia delle donne. Πρόκειται για ένα κέντρο πολιτικής, πολιτιστικής και εργασιακής κατάρτισης για τις γυναίκες της πόλης που θα διοικείται από την Kongreya Star, τη συνομοσπονδία επαναστατικών γυναικείων οργανώσεων. Αν και είναι ήδη δέκα το βράδυ, μας φέρνουν αμέσως να το δούμε. Είναι ένα μεγάλο ορθογώνιο τριώροφο κτίριο, χτισμένο με λευκό πέτρωμα άφθονο σε αυτήν την περιοχή. Χρηματοδοτήθηκε με 8 ανά χίλια από την Tavola Valdese και την Αυτόνομη Νομαρχία του Bolzano. Η Arjin, η επικεφαλής της ακαδημίας λέει ότι οι άνθρωποι εδώ αποκαλούν ήδη την Ακαδημία «το κάστρο των γυναικών».
Λίγα δεκάδες μέτρα από το κτίριο, το όχημα με το οποίο ταξιδεύουμε σταματάει σε μια κυκλική διασταύρωση από μια ομάδα μεσήλικων κυριών. Φορούν τα μακριά ρούχα και τις παραδοσιακές λευκές μαντήλες των κούρδων γυναικών. Στους ώμους τους φέρουν η καθεμιά ένα καλάσνικοφ. Είναι μέλη της κοινωνικής Άμυνας, των επιτροπών αυτοάμυνας των κοινοτήτων, των λαϊκών συνελεύσεων της γειτονιάς και του χωριού, κινητοποιούνται ενάντια στον κίνδυνο επιθέσεων. Στην πραγματικότητα είναι η 14η ιουνίου, η τελευταία νύχτα του Ραμαντάμ, μια νύχτα εορτασμού, μια από τις στιγμές που οι τρομοκράτες του ISIS ή άλλων ισλαμικών ομάδων προτιμούν να χτυπούν.
Για να εισέλθουμε στην πόλη έπρεπε να περάσουμε τουλάχιστον μια ντουζίνα σημεία ελέγχου, μεταξύ σταθερών και κινητών, μετακινούμενων. Τώρα στους δρόμους βλέπουμε γυναίκες και άνδρες, συχνά μέσης ηλικίας, με πολιτικά ρούχα να επαγρυπνούν με τα όπλα στους ώμους τους. Ένας πλήρης και συμμετοχικός έλεγχος της επικράτειας.
Κανείς δεν έχει ξεχάσει στην πραγματικότητα την ματωμένη αυγή της 25ης ιουνίου 2015. Το Isis είχε εκδιωχθεί έξι μήνες νωρίτερα και η Kobane επέστρεφε στη ζωή. Ωστόσο, εκατό τρομοκράτες, με τρία αυτοκίνητα βόμβες, αφέθηκαν να μπουν από τα τουρκικά σύνορα που πλευρίζουν από κοντά την πόλη. Άρχισαν να σφαγιάζουν ανθρώπους που αιφνιδιάστηκαν μες τον ύπνο τους και να πυροβολούν από τα ψηλότερα κτίρια, σκοτώνοντας περισσότερους από 250 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων 36 παιδιών, πριν να εξολοθρευθούν.
Η κατάσταση συναγερμού στην Kobane δεν είναι υστερία. Δεν είναι τα στρατιωτικά σώματα YPG και YPJ (οι Μονάδες προστασίας του Λαού και οι Μονάδες προστασίας των γυναικών) που κάνουν σημεία ελέγχου και περιφρουρούν τις αστικές περιοχές, στη Kobane όπως και σε όλη την Rojava, αλλά οι Asayish, δηλαδή η αστυνομία. Η διαφορά μπορεί να φαίνεται δίχως σημασία, αφού εδώ οι αστυνομικοί (αλλά και οι τροχονόμοι, τα μέλη των επιτροπών αυτοάμυνας, καθώς και οι φύλακες των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων) είναι οπλισμένοι με αυτόματα. Στην πραγματικότητα είναι ένα σημαντικό σημάδι της κανονικότητας, μας κάνει να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε πλέον στην πρώτη γραμμή του μετώπου αλλά σε ένα μέρος που μπορούμε να αρχίσουμε να θεωρούμε κάπως «ασφαλές». Κανείς εδώ πιστεύω δεν θα καταλάβαινε τον παράλογο πνευματικό μηχανισμό που οδηγεί πολλούς ιταλούς να θέλουν «το στρατό στους δρόμους» στο όνομα της «ασφάλειας».
Στις κατοικημένες περιοχές της Rojava η παρουσία των YPG και των YPJ σε στολή είναι η πιο διακριτική δυνατή, εκ των πραγμάτων μπορείτε να τους δείτε μόνο στους στρατώνες τους. Ένα γεγονός που υπογραμμίζει επίσης την πραγματική ανεξαρτησία της πολιτικής από την στρατιωτική.
Ακόμα και οι κυρίες που μας σταματούν αυτή τη νύχτα που υπάρχει ο κίνδυνος επιθέσεων έχουν τα νεύρα στη θέση τους. Εδώ, ούτε ένα χιλιόμετρο μακριά από τα σύνορα μιας εχθρικής δύναμης, τυπικά μέσα στα σύνορα της πιο επικίνδυνης κατάστασης-κράτους στον κόσμο, φαίνονται χαλαρές. Φέρουν τα καλάσνικοφ στους ώμους τους χωρίς καμία άχρηστη επίδειξη των όπλων. Μόλις αναγνωρίζουν την Arijn χαμογελούν. «Heval!» – που σημαίνει συντρόφισσα ή σύντροφος, αλλά και φίλη ή φίλος – λένε χαιρετώντας την.
Λίγους δρόμους πιο μπροστά ο κόσμος περπατά ήσυχα και σε μια αίθουσα διακοσμημένη με τις σημαίες διαφόρων χωρών του κόσμου, μια ομάδα ατόμων παρακολουθεί τους αγώνες του παγκοσμίου κυπέλλου που ξεκίνησαν σήμερα. Καθ ‘όλη τη διάρκεια της νύχτας, παρά την παρουσία εκατοντάδων ένοπλων πολιτών και το υψηλό επίπεδο συναγερμού, δεν ακούω να αντηχεί ούτε ένας πυροβολισμός. Προφανώς, η «θεωρητική και στρατιωτική εκπαίδευση» που οι πολίτες των επιτροπών αυτοάμυνας λαμβάνουν από τις YPJ και τις YPG εξυπηρετεί πραγματικά να τους καταστήσει ικανούς να συμβάλλουν στον έλεγχο της επικράτειας.
Η δημοκρατική αυτονομία
Τις επόμενες ημέρες, εκτός από την εγκαινίαση της γυναικείας ακαδημίας και την επίσκεψη στο ουράνιο τόξο του Alan, συναντάμε τους τοπικούς διαχειριστές και ενώσεις. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ των δύο πραγματικοτήτων. Τα δημόσια αξιώματα εδώ επιλέγονται μεταξύ πολυκομματικών εκλογών, αλλά ο ρόλος τους είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν που συνηθίζουμε στην Ευρώπη.
Πρώτα απ ‘όλα, οι εκλεγμένοι για κάθε αξίωμα είναι πάντα δύο, ένας άντρας και μια γυναίκα, γι’ αυτό μιλάμε για συν-δημάρχους ή για συμπροέδρους των καντονιών (κάτι σαν τους ιταλικούς νομούς). Μα κυρίως, δεν πρόκειται για πρόσωπα στα οποία ο μηχανισμός ανάθεσης εξασφαλίζει μια εξουσία παρόμοια με εκείνη των ευρωπαίων ομολόγων τους, μιλάμε κυρίως για ανθρώπους υπεύθυνους για το συντονισμό ενός πολύπλοκου δικτύου ενώσεων, συνελεύσεων και επιτροπών που έχουν ως στόχο να δώσουν τη δυνατότητα στη λήψη των αποφάσεων – και για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων -σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Όπως μας εξηγεί ο συν δήμαρχος της Kobane, ο Fares Atti, οι βάσεις του συστήματος δημοκρατικής Αυτονομίας είναι οι κοινότητες, δηλαδή οι συνελεύσεις γειτονιάς ή χωριού, καθεμιά από τις οποίες έχει την σχετική επιτροπή της που ασχολείται με μια συγκεκριμένη πτυχή της συλλογικής ζωής. Εάν ένα πρόβλημα υπερβαίνει τη διάσταση της περιοχής, τότε γίνεται απεύθυνση στη δημοτική συνέλευση, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από τις διάφορες κοινότητες. Και αυτή έχει τις επιτροπές της που ενεργούν με το συντονιστικό των εκλεγμένων συν-δημάρχων.
Σε κάθε κοινότητα υπάρχει μια επιτροπή γυναικών που συνεδριάζει μία φορά την εβδομάδα, κάθε μήνα οι αντιπρόσωποι αυτών των επιτροπών συναντώνται σε μια δημοτική συνέλευση για να συζητήσουν κοινά προβλήματα και να μοιραστούν τις εμπειρίες. Ο γυναικείος πρωταγωνισμός τροφοδοτεί επίσης ένα πυκνό δίκτυο ενώσεων και κινημάτων που διαχειρίζονται και κομμάτια αυτού που θα ονομάζαμε ευημερία στην Ευρώπη, welfare, μέσω της παροχής συνδρομής σε ορφανά, στις γυναίκες θύματα βίας και σε οικογένειες που έχουν ανάγκη. Σύμφωνα με τον Hamed Hamo, συμπρόεδρο του συντονιστικού του δημοτικού διαμερίσματος της Rojava, οι διοικήσεις των πόλεων και των χωριών κατανέμουν το 10% των πόρων τους στις γυναικείες οργανώσεις.
Πάνω από τους δήμους υπάρχουν τα καντόνια. Εκείνο της Kobane αριθμούσε περίπου 400 χιλιάδες κατοίκους πριν από τον πόλεμο, έφθασε τις 550 χιλιάδες με την εισροή προσφύγων από άλλες περιοχές της Συρίας πριν από την επίθεση του Isis και σήμερα, μετά την αιματηρή πολιορκία και άλλα τέσσερα χρόνια πολέμου, κατέβηκε στις 350 χιλιάδες. Σύμφωνα με τον Enwer Muslim, συμπρόεδρο του καντονιού της Kobane, μεγάλο μέρος των προσφύγων στην Τουρκία έχουν αποτραπεί με τη βία από το να επιστρέψουν στη Ροζάβα. Σίγουρα σήμερα το καντόνι της Kobane καλωσορίζει και φιλοξενεί τους πρόσφυγες που διέφυγαν από την Αφρίν μετά την τουρκική και τζιχαντιστική εισβολή, τουλάχιστον 480 οικογένειες σύμφωνα με την συν-πρόεδρο Berivan Hassan. Αυτοί είναι άνθρωποι χρειάζονται τα πάντα, ακόμη και να ξεπεράσουν τα τραύματα που προέκυψαν μετά από δύο μήνες τουρκικών βομβαρδισμών μέσω ειδικών σεμιναρίων.
Η εντύπωση είναι ότι ολόκληρος ο μηχανισμός της δημοκρατικής αυτονομίας, με τις συνελεύσεις του και τον καταμερισμό των καθηκόντων στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, είναι επίσης ένα συλλογικό εργαλείο για τη θεραπεία των ψυχολογικών πληγών μιας κοινωνίας που έχει κατακρεουργηθεί από τον πόλεμο.
Φθάνει να γυρίσετε τους δρόμους της Kobane για να συνειδητοποιήσετε πώς είναι ουσιαστικά μια πόλη με μεσήλικες ανθρώπους και παιδιά, ο αριθμός των οποίων αφήνει έναν ευρωπαίο παρατηρητή έκπληκτο. Οι νέοι ηλικίας από δεκαέξι έως τριάντα ετών συναντώνται σπάνια, συνήθως με στολή στα στρατόπεδα των YPG και YPJ ή ξεκουράζονται στους περίπου 1.300 τάφους του στρατιωτικού νεκροταφείου της Kobane. Σε κάθε οικογένεια υπάρχει τουλάχιστον ένας νεκρός και συχνά περισσότεροι από ένας. Η συμπρόεδρος Hassan έχει χάσει έντεκα μέλη της οικογένειας της από το Isis, της έχει απομείνει μόνο μια αδελφή στις YPJ.
Είναι αυτή που μας λέει: – Έχουμε αναλάβει μια υλική ανακατασκευή αλλά και μια πολιτιστική και ηθική ανασυγκρότηση της κοινωνίας. – Όλοι οι διαχειριστές με τους οποίους μιλήσαμε θεωρούν θεμελιώδους σημασίας τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου ανθρώπινου όντος, μιας νέας νοοτροπίας. Το πράγμα είναι στην πράξη πολύ λιγότερο ιδεολογικό από αυτό που μπορεί κανείς να σκεφτεί. Δεν πρόκειται για την απομνημόνευση των γραπτών του Αμπντουλάχ Οτσαλάν ούτε να σoφιστούμε επάνω σε αφηρημένες αρχές και έννοιες αλλά να εκπαιδευτούμε ως διαχειριστές ή υπεύθυνοι ενός τομέα, να αντιμετωπίσουμε άμεσα προβλήματα, να ανταλλάξουμε κριτικές και εμπειρίες. Το σύστημα δημοκρατικής Αυτονομίας μέσω της προσπάθειας να εμπλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους στη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων είναι ίσως το μεγαλύτερο πείραμα της δια βίου, της μόνιμης εκπαίδευσης που υπάρχει στον κόσμο.
Αλλά λειτουργεί; Καταφέρνει να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων;
Σήμερα στη Kobane βρίσκονται σε λειτουργία 3 νοσοκομεία, 21 σχολεία (από το δημοτικό έως το γυμνάσιο και το λύκειο) με πάνω από 11 χιλιάδες μαθητές, ένα πανεπιστήμιο με 40 φοιτητές, ένα εργοστάσιο τσιμέντου, ένα εργοστάσιο παραγωγής τούβλων και ο δημοτικός μύλος με ένα νέο φούρνο. Μετά την απελευθέρωση του φράγματος τηςTishreen στα τέλη του 2015, ολόκληρη η πόλη τροφοδοτείται με ηλεκτρική ενέργεια της οποίας η διανομή αναστέλλεται μόνο τις πρώτες πρωινές ώρες.
Οι δημόσιες υπηρεσίες είναι δωρεάν και η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική μέχρι τα 14. Οι υπεύθυνοι των συνελεύσεων των σχολείων των Kobane, Dozghin Ali και Amira Mehedin βεβαιώνουν ότι τηρούνται στο 95% των περιπτώσεων. Σε όλους τους λαούς της Ομοσπονδίας είναι εξασφαλισμένο το δικαίωμα να μάθουν τη γλώσσα και τη λογοτεχνία τους. Ακόμη και οι πενήντα άραβες μαθητές της Kobane έχουν τις δικές τους τάξεις με προγράμματα στη δική τους γλώσσα. Οι συνελεύσεις των εκπαιδευτικών και οι επιτροπές που εποπτεύουν το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ενωτικές, δηλαδή περιλαμβάνουν δασκάλους και καθηγητές από όλες τις γλωσσικές ομάδες.
Μια ολόκληρη νέα γειτονιά είναι υπό κατασκευή και θα προορίζεται στις οικογένειες που ζούσαν στα λίγα τετράγωνα που είχαν παραμείνει στα χέρια των YPG και των YPJ στα στάδια αποκορύφωσης της μάχης, εκεί όπου γκρεμίστηκαν οι επιθέσεις των ορδών του Isis. Αποφασίστηκε εκείνο το τμήμα της πόλης να παραμείνει όπως ήταν στο τέλος των μαχών για να καταστεί ένα υπαίθριο μουσείο.
Για τον πληθυσμό που ζούσε εκεί, χτίστηκε μια νέα γειτονιά όπου θα πρέπει ναπραγματοποιηθεί η αρχιτεκτονική αναπαράσταση των οικολογικών και ανθρωπιστικών αρχών του δημοκρατικού συνομοσπονδισμού: μια έκταση της οποίας το 60% προορίζεται για κήπους και χώρους πρασίνου μέσα στην οποία υπάρχουν 16 κτίρια τεσσάρων ορόφων εξοπλισμένα με ένα νηπιαγωγείο, καταστήματα, σχολεία και ένα αστυνομικό σταθμό. Σήμερα μεγάλο μέρος από τα κτίρια που είναι χτισμένα με τοπική λευκή πέτρα έχουν τελειώσει και είναι πραγματικά όμορφα. Το πρόβλημα είναι ότι για να έχουν πόσιμο νερό, οι κάτοικοι πρέπει να το πάρουν από τα πηγάδια, επειδή δεν ήταν ακόμη δυνατή η σύνδεση των σωλήνων λόγω έλλειψης απαραίτητων μηχανημάτων και υλικών.
Σε όλες τις εργασίες ανασυγκρότησης οι δυσκολίες είναι τεράστιες, κυρίως λόγω της πολεμικής προσπάθειας και του εμπάργκο από πλευράς της Τουρκίας και του ιρακινού Κουρδιστάν.
Μηχανήματα και φάρμακα λείπουν στα νοσοκομεία. Τα σχολεία χρειάστηκε να ξαναχτιστούν και οι δάσκαλοι έγιναν τέτοιοι μετά από μαθήματα ταχείας κατάρτισης τους καλοκαιρινούς μήνες, στα οποία ακολούθησαν συνεχόμενα απογευματινά μαθήματα μετεκπαίδευσης. Σήμερα οι τάξεις έχουν κατά μέσο όρο 35 μαθητές (αμέσως μετά την εκδίωξη του Isis, έφθαναν και τους 70) και σε πολλά σχολεία, ειδικά στα χωριά, τα παιδιά του δημοτικού σχολείου παρακολουθούν μαθήματα συνδιδασκαλίας που συγκεντρώνουν μαθητές με διαφορετικές ηλικίες.
Σύμφωνα με την συν-δήμαρχο Roshan Abdi, τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Kobane είναι η έλλειψη συστήματος επεξεργασίας των απορριμμάτων και ενός δικτύου αποχέτευσης. Αυτού του τελευταίου έχει ήδη ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός αλλά μόνο λίγα χιλιόμετρα έχουν κατασκευαστεί επειδή δεν υπάρχουν τα μηχανήματα για την εκτέλεση του σκαψίματος και των απαραίτητων υπόγειων έργων.
Αυτό της έλλειψης της αποχέτευσης των λυμάτων είναι ίσως το πιο αισθητό πρόβλημα. Όταν συναντάμε τον συν-δήμαρχο Fares Atti μόλις έχει επιστρέψει από μια επίσκεψη σε μια οικογένεια που είχε το σπίτι πλημμυρισμένο από μια καταιγίδα το προηγούμενο βράδυ, κάτι που εδώ συμβαίνει αρκετά συχνά αφού λείπει ένα δίκτυο αποχέτευσης που να επιτρέπει, μεταξύ άλλων, την αποστράγγιση του βρόχινου νερού. Βρέθηκε μπροστά σε μια γυναίκα που του έδειξε με δάκρυα στα μάτια τα πράγματα τους κατεστραμμένα από τα πλημμυρισμένα νερά.
«Πάντα θα αισθάνομαι ανεπαρκής σε σχέση με τις ανάγκες των ανθρώπων μου που αντιστάθηκαν και ξανακτίσαν στην πόλη τους «, μας λέει ο Atti. «Εγώ και οι άλλοι μάθαμε να διαχειριζόμαστε μόνο αφού εκλεγήκαμε και υποφέρουμε όταν δεν καταφέρνουμε να επιλύσουμε τα προβλήματα του κόσμου μας».
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία δεν περιορίζεται στο χτύπημα της Ροζάβα με την εισβολή της Αφρίν, το εμπάργκο και την κατασκευή του τείχους κατά μήκος των 600 χιλιομέτρων των συνόρων. Επίσης εκτρέπει τα ποτάμια χρησιμοποιώντας τα νερά για τα υδροηλεκτρικά της εργοστάσια. Διασχίζοντας τις τεράστιες εκτάσεις της Ομοσπονδίας συναντούμε συχνά ξηρά κανάλια και ρέματα, οι αγρότες πρέπει να αντλούν το νερό από τα υπόγεια ύδατα χρησιμοποιώντας μηχανοκίνητες αντλίες. Αλλά παρόλα αυτά η εντύπωση είναι ότι η οικονομία της περιοχής επιστρέφει στην κανονική της κατάσταση. Οι αγροί, οι οποίοι έχουν ανατεθεί στις κοινότητες ή μικρούς ιδιοκτήτες, μοιάζουν καλύτερα περιποιημένοι από εκείνους του ιρακινού Κουρδιστάν (το οποίο βασίζεται στο πετρέλαιο και εισάγει σχεδόν τα πάντα από την Τουρκία).
Παρά την έλλειψη νερού, τις ζημιές του πολέμου στα αρδευτικά συστήματα και τη χρήση παλαιών και ανεπαρκών αγροτικών μηχανημάτων, το 2017 η συγκομιδή της Ροζάβα ήταν υψηλότερη από τις συνολικές ανάγκες σιτηρών ολόκληρης της Συρίας. Αυτή του φετινού έτους θα είναι πιθανώς χειρότερη λόγω της ανοιξιάτικης κακοκαιρίας. Αλλά όσο σκληρή όμως μπορεί να είναι η ζωή των περίπου πέντε εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στη δημοκρατική Ομοσπονδία της Βόρειας Συρίας, δεν εμφανίζεται ούτε ένας από τους μικρούς ζητιάνους που είναι μια σταθερή στο ιρακινό Κουρδιστάν .
Ανάμεσα σε χίλιες δυσκολίες στη Ροζάβα σε όλες και σε όλους είναι εγγυημένο το δικό του κομμάτι ψωμί, το σχολείο του, το δικαίωμά του να μιλά στις συνελεύσεις και το απαραίτητο για την υπεράσπιση του καλάσνικοφ.
Τα πρόσωπα της επανάστασης
Η επανάσταση της Rojava δεν ήταν μόνο μια στιγμή αντίστασης ενάντια στον ισλαμιστικό φασισμό του ISIS, αλλά και η εξέγερση ενάντια στις βαριές διακρίσεις στις οποίες υποβάλλονταν οι Κούρδοι στο καθεστώς Assad. Για αυτό και για τη συμβολή των μαχητών που έφτασαν από διάφορα μέρη του Κουρδιστάν μπορούμε να μιλήσουμε για μία κουρδική επανάσταση.
Είναι όμως και μια επανάσταση όλων των λαών της Βόρειας Συρίας. Αυτή η τελευταία ήταν ένα είδος εσωτερικής αποικίας που την εκμεταλλεύτηκαν και εγκατέλειψαν προς όφελος των πλουσιότερων περιοχών της χώρας. Οι αγροί της Rojava διατηρούσαν ολόκληρη τη Συρία, αλλά στη Kobane το συριακό καθεστώς δεν ανέλαβε ποτέ το δυσάρεστο έργο της κατασκευής των συστημάτων απορροής έτσι ώστε τα νερά του κοντινού Ευφράτη να προορίζονται για το Χαλέπι. Εκείνοι που ήθελαν και μπορούσαν να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο, έπρεπε να πάνε στο Χαλέπι ή στη Ράκκα, ενώ ακόμη και τα αρχαιολογικά ευρήματα έπαιρναν το δρόμο προς τα μουσεία της Δαμασκού.
Η επιλογή να μην διεκδικήσει ανεξαρτησία από τη Συρία, αλλά τη δημοκρατική αυτονομία, επιλέγοντας μια πολιτική πρακτική που ριζικά αντιτίθεται σε εκείνη του Μπαρζανί στο ιρακινό Κουρδιστάν, δεν ήταν μια τακτική κίνηση, αλλά προέκυψε από την ζωτική ανάγκη συγκράτησης του κοινωνικού ιστού ενός τόπου όπου οι κούρδοι, οι ασσύριοι, οι αρμένιοι και οι άραβες, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι ζουν δίπλα δίπλα και παντρεύονται μεταξύ τους δίνοντας ζωή σε μικτές οικογένειες. Με αυτή την έννοια, η επανάσταση είναι βαθιά συριακή.
Αλλά πάνω απ ‘όλα είναι μια φεμινιστική επανάσταση. Ο πρωταγωνισμός των γυναικών όλων των ηλικιών είναι ο κινητήριος μοχλός της δημοκρατικής αυτονομίας. Ένας πρωταγωνισμός ικανός να ξεκινήσει μια βαθιά αλλαγή, ορατή στις μικρές χειρονομίες: αν μπείτε σε ένα δωμάτιο στην Ροζάβα, θα δώσετε το χέρι σε όλους τους παρόντες, άνδρες και γυναίκες, οποιασδήποτε θρησκείας. Ένα αδιανόητο πράγμα στο ιρακινό Κουρδιστάν, όπου είδα μια υπάλληλο που φορούσε ένα μικρό τουλπάνι που μόλις στηρίζονταν στο πίσω μέρος του λαιμού και πέδιλα με τακούνι 12 να τραβιέται σκανδαλισμένη μπροστά από το τεταμένο χέρι ενός από τους καθηγητές με τους οποίους ταξίδευα.
Ο βαθμός αποτελεσματικού πολιτικού πλουραλισμού είναι πιο δύσκολο να εκτιμηθεί. Αφού παραδεχτούμε ότι αυτό που ονομάζουμε «πλουραλισμό» στην Ευρώπη είναι πραγματικά κάτι για το οποίο πρέπει να είμαστε υπερήφανοι, κάτι που προσωπικά αμφιβάλλω πολύ.
Την 1η δεκεμβρίου 2017, τα νομοθετικά συμβούλια που διαχειρίζονται τα καντόνια σε ολόκληρη την περιφέρεια της Rojava εκλέχθηκαν κατά τη διάρκεια των εκλογών, στις οποίες συμμετείχαν το 69% των εχόντων δικαίωμα, ha preso parte il 69% degli aventi diritto. Η Λίστα αλληλεγγύης του Δημοκρατικού Έθνους ήταν μακράν ο νικητής, σε ποσοστό σχεδόν 90%. Είναι ένας συνασπισμός μεταξύ 18 κομμάτων και κινημάτων, κούρδων και αράβων, υπό την ηγεσία του PYD, του Κόμματος της Δημοκρατικής Ενότητας, της κινητήριας δύναμης της επανάστασης που έχει ως θεωρητικό ορίζοντα τον δημοκρατικό συνομοσπονδισμό θεωρημένο από τον Ocalan.
Οι διοικούντες που συναντήσαμε ανήκουν στα διάφορα κόμματα αυτού του μεγάλου συνασπισμού, αλλά όλοι μεταξύ τους αποκαλούνται «Heval», ένα σημάδι ότι ανήκουν σε μια κοινή δέσμευση, στράτευση. Εν ολίγοις, είμαστε στην παρουσία κάτι παρόμοιου με την Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης που ίδρυσε την Πρώτη Δημοκρατία στην Ιταλία, αλλά εδώ είναι θεμελιώδης η δράση της μαζικής βάσης του κινήματος που εκφράζεται και δρα μέσω κοινοτήτων και επιτροπών.
Η μειοψηφία που εκλέχθηκε στα καντονικά συμβούλια είναι η Λίστα του Κουρδικού Εθνικού Συνασπισμού στη Συρία και αρκετοί ανεξάρτητοι κατάλογοι. Αντ ‘αυτού, κάλεσαν τους υποστηρικτές τους να μποϋκοτάρουν τις εκλογές, invitato i propri sostenitori a boicottare le elezioni οι κούρδοι εθνικιστές του KNC, του Κουρδικού Εθνικού Συμβουλίου, συνδεδεμένου με το PDK, το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν του Masoud Barzani, το οποίο ελέγχει το νότιο Κουρδιστάν στο γειτονικό Ιράκ..
Το KNC έχει καταγγείλλει συλλήψεις των ηγετών του και εμπόδια στην πολιτική του δράση από τις δυνάμεις ασφαλείας της Rojava. Για όνομα του Θεού, σε μια επανάσταση σε μια ταραγμένη χώρα τα τελευταία επτά χρόνια αιματηρού εμφυλίου πολέμου σίγουρα μπορεί χωρίς αμφιβολία να συμβεί ότι πρόσωπα που κρατούν όπλα στα χέρια τους είναι δυνατό να έχουν διαπράξει κατάχρηση εξουσίας. Αλλά οι καταγγελίες του KNC θα ήταν πιο αξιόπιστες αν στις περιοχές του Μπαρζανί, από τον οποίον εμπνέονται, στο Ιράκ, δεν αποθαρρύνεται κάθε πολιτική συζήτηση σε δημόσιους χώρους ή απλά να ειπωθεί το όνομα «Rojava», πράγμα που είδα με τα μάτια μου να προκαλεί τρεμούλιασμα φόβου και ξαφνική απομάκρυνση από πλευράς κούρδο-ιρακινού συνομιλητή μου. Αλλά πάνω απ ‘όλα, το καθεστώς του Barzani συμμετέχει στην πραγματικότητα στο εμπάργκο που αποφάσισε η Τουρκία ενάντια στην επανάσταση στη βόρεια Συρία. Μου είναι λίγο δύσκολο να σκεφτώ τους κουρδο-σύριους υποστηρικτές του Μπαρζανί σαν φτωχούς δημοκρατικούς άδικα διωκόμενους όταν έχω δει τους μπάτσους του ηγέτη τους να καθιστούν δύσκολη και προβληματική ακόμα και την είσοδο τετραδίων και χρωματιστών μολυβιών στην Rojava, για να μην αναφέρουμε τις δυσκολίες που τίθενται στους δημοσιογράφους.
Στην Ομοσπονδία, η θρησκευτική ελευθερία είναι σε κάθε περίπτωση εγγυημένη. Όταν ζητήσαμε να συναντήσουμε τη χριστιανική κοινότητα, που θεωρείται αρκετά κοντά στον Assad, κανείς δεν μας έθεσε προβλήματα. Στη Kobane, οι είκοσι χριστιανικές οικογένειες του τόπου έχουν τη δική τους εκκλησία και βιβλιοθήκη. Είτε προτιμούν τον Assad από την επανάσταση είτε όχι μας έλεγαν ότι αυτό που φοβούνται περισσότερο είναι μια τουρκική εισβολή όπως στην Afrin, από την οποία [Τουρκία] κάποιοι από αυτούς χρειάστηκε να ξεφύγουν. Και για το λόγο αυτό έχουν γιους και κόρες που κατατάχτηκαν στις YPG και στις YPJ.
Όσον αφορά την πληροφόρηση, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για πολιτικό έλεγχο ή για απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο, για το απλό γεγονός ότι οι κάτοικοι της Ροζάβα σίγουρα δεν είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν τοπική τηλεόραση: μπορούν κάλιστα να δουν τα τηλεοπτικά κανάλια των γύρω κρατών , συμπεριλαμβανομένων των τουρκικών και κούρδο-ιρακινών, καθώς και εκείνων των μεγάλων αραβικών δικτύων.
Όμως, κατά τη γνώμη μου, το σημαντικότερο στοιχείο παραμένει ο υψηλός αριθμός ατόμων που εμπλέκονται και εργάζονται ελεύθερα στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και διοικητικών διαδικασιών, στην καθημερινή λειτουργία της δημοκρατικής αυτονομίας. Μεταξύ αυτών των ανθρώπων, πολλές είναι γυναίκες για τις οποίες η επανάσταση αναμφισβήτητα αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για πρωταγωνισμό.
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι εδώ η ισότητα των φύλων εδώ δεν σημαίνει καθόλου μια «σεξουαλική επανάσταση» κατά τη δυτική έννοια. Αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα που θα θέσουν οι μελλοντικές γενιές, αναγνωρίζοντας πάντοτε ότι και σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι η δύση που πρέπει να μάθει κάτι από αυτή τη σεμνή επανάσταση στη Μέση Ανατολή.
Φυσικά εδώ μαθαίνουμε ένα πράγμα: δεν κάνουμε μια επανάσταση «για να είμαστε λίγο καλύτερα» ούτε και για να αλλάξουμε ένα αφεντικό με κάποιον που θεωρείται λίγο καλύτερος. Την κάνουμε επειδή ένα σημαντικό τμήμα μιας κοινωνίας αποφασίζει να πάρει το πεπρωμένο του στα χέρια του, να πραγματοποιήσει μια συλλογική ανάληψη ευθύνης και ως εκ τούτου συμμετοχής στην εξουσία.
Σε όλες τις επαναστάσεις υπάρχει αυτή η μαγική και τρομερή στιγμή, όπου όλα φαίνονται δυνατά, όπου οι άνδρες και οι γυναίκες είναι πολύ περισσότερο από τους εαυτούς τους, όπου η ουτοπία, η θυσία και η ορθότητα πηγαίνουν χέρι-χέρι στο να τροφοδοτούν τον συλλογικό πρωταγωνισμό. Μέχρι στιγμής, όλες οι επαναστάσεις εκείνη την στιγμή έχουν αποφασίσει να τη θυσιάσουν στο όνομα κάποιου «τελικού στόχου»: το έθνος, τη φιλελεύθερη δημοκρατία, τον σοσιαλισμό, την ευημερία ή κάτι άλλο. Η επανάσταση της Rojava είναι η πρώτη που κινείται σε ένα θεωρητικό ορίζοντα που κάνει ακριβώς τον συλλογικό πρωταγωνισμό τελικό στόχο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν έχει ανάγκη θυματοποίησης, ρητορικής ή πτήσεων προς τα εμπρός σε κάποιο είδος εσχατολογικής αυταπάτης. Δεν υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι θα μπορέσει να φτάσει σε έναν τόπο ή σε έναν χρόνο όπου όλα θα πάνε με τον καλύτερο τρόπο λόγω μαγείας, αλλά μια συγκεκριμένη ελπίδα που θα χτίσουν όλοι μαζί και με δυσκολία μέρα με τη μέρα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον στην επανάσταση τα αγόρια και τα κορίτσια με την στρατιωτική στολή είναι εξίσου ζωτικής σημασίας με τους ήρεμους διαχειριστές της μέσης ηλικίας, και αν και δεν μπορούν ακόμη να αφήσουν το καλάσνικοφ ανησυχούν και φροντίζουν για τους αποχετευτικούς αγωγούς..
–
* Tommaso Baldo εργάζεται στη διδασκαλία της ιστορίας σε ένα μουσείο στο Trentino, είναι μέλος της ομάδας εργασίας Nicoletta Bourbaki και συνεργάζεται με το Global Project. Στο Giap έχει δημοσιεύσει την ανάλυση της φωνής της Wikimedia που είναι αφιερωμένη στην ιστορία του Τρεντίνο, l’analisi della voce di Wikipedia dedicata alla storia del Trentino. Τον ιούνιο του 2018 βρέθηκε στην Kobane για να ακολουθήσει τις τελικές φάσεις της κατασκευής του ορφανοτροφίου »Το Ουράνιο τόξο του Άλαν», «L’Arcobaleno di Alan», που οδηγούν οι Καθηγητές δίχως Σύνορα, Docenti Senza Frontiere, με την χρηματοδότηση της Αυτόνομης Νομαρχίας του Trento.
